در ایستگاه های مترو جهت تهویه هوا و همچنین خنک کردن و رفع هوای دم کرده و آلوده و نیز برای تامین هوای تازه برای مسافران در حالت اضطراری از هواسازها و هواکش ها استفاده می شود که می توان به نحو دلخواه استفاده و عمل مکش و دهش هوا را تنظیم نمود.
هر ایستگاه مترو جهت تهویه و حفظ دمای ایستگاه نیاز به سیستم های تهویه دارد.
تجهیزات هواساز ایستگاه مترو
- کانال های توزیع و هدایت هوا
- دریچه های خروج هوا و کیوسک های ورودی هوا
- صداگیرها جهت کاهش صدا
- دمپرهای معمولی (جهت هدایت هوا به سیستم)
- دمپرهای دود (جهت هدایت دود به خارج ایستگاه)
- هواشوی (حوضچه آب، نازل، اتصالات، شیرآلات و پمپ)
- فن محوری
- تابلوی motor control center ( MCC)
سیستم تهویه ایستگاه مترو تهران
نوع سیستم تهویه مترو تهران، سیستم تهویه طولی دمنده – مکنده با دو شفت میان تونلی است که در این سیستم برای هر ایستگاه تعداد پنج عدد هواکش در نظر گرفته شده است.
هر ایستگاه دارای سه نوع هواساز است. هواساز VE5 وظیفه تصفیه هوا و تولید رطوبت را برعهده دارد، خروجی این هواساز مستقیما به سکوهای ایستگاه هدایت می شود. هواسازهای VE3 و VE4 هوا را پس از نم-زنی بدون تصفیه، به ابتدا و انتهای سکوها هدایت میکنند.
بین هر دو ایستگاه مترو نیز یک کانال مشترک خروجی مربوط به دو نوع هواکشVE1و VE2 وجود دارد. وظیفه هواکش بین ایستگاه تخلیه هوای مصرف شده ایستگاه و نیم تونل منتهی بر هریک از هواکش است. کانال خروجی هواکش های بین ایستگاهی به هم متصل و در روی سطح زمین به اتاقک تخلیه ختم می شود.
در سه یا چهار طرف اتاقک تخلیه و در ارتفاع حدود ٢ متر، دریچه های خروج هوا تعبیه شده اند. در مترو تهران، کلیه تاسیسات مکانیکی و برقی توسط سیستم BAS نظارت و کنترل می شود. وظیفه سیستم BAS تهویه،کنترل روشنایی، پله های برقی، آسانسورها وحوضچه های تخلیه فاضلاب درایستگاههای مترو است.
تمام ایستگاه ها و هواکش ها دارای حسگرهای دما بوده این حسگرها دما را دریافت و آن را به یک جریان الکتریکی تبدیل می کند. در دو سکوی هر ایستگاه چهار حسگر دما و یک حسگر رطوبت نصب شده است.
جدول تجهیزات مورد استفاده در سیستم تهویه مترو تهران
عملکرد سیستم مکانیکی تهویه
سیستم تهویه مکانیکی مترو شرایط محیطی در ایستگاه ها و تونل ها را در دما و رطوبت مناسب حفظ کرده و ضمنا هوای تازه و مناسب برای مسافرین را تامین می کند. این سیستم به عنوان تهویه اضطراری برای شرایط اضطراری عمل می کند. تا در زمان لازم دود و گازهای ناشی از آتش سوزی را از ایستگاه به خارج دفع نماید. در شرایط کارکرد عادی، هوای تازه که دما، رطوبت آن تنظیم و آلاینده هایش گرفته شده، به ایستگاه نیم تونل های طرفین ایستگاه فرستاده می شود.
هوای گرم و آلوده از واحدهای تخلیه میانی تونل که ما بین دو ایستگاه متوالی ساخته می شود، از طریق فن های تخلیه به بیرون تخلیه می شود. بنابراین فن های هوادهی و تخلیه هر ایستگاه و تونل های مجاور آن یک سیستم واحد را تشکیل می دهد که عملکرد آن بر اساس شرایط موجود در ایستگاه مورد نظر و تونل ها ی مجاور است.
نتیجه عملکرد سیستم تهویه مترو
هوای تازه توسط واحدهای تهویه ایستگاه و تونل به ایستگاه و تونل ها دمیده و سپس از طریق سیستم های تخلیه میان تونلی به خارج از مترو تخلیه می شود و مجموعا یک سیستم تهویه طولی را تشکیل می دهد. سیستم تهویه پست های رانش از طریق فن های سانتریفوژ دوگانه انجام می شود که هوای خارج را به داخل پست دمیده و سپس هوای گرم شده از طریق جابجایی طبیعی به خارج از ایستگاه تخلیه می شود. کلیه کانال های ورودی و خروجی هوا از سطح زمین تا پست رانش به صورت بتنی و کانال های واقع در داخل پست رانش از ورق فولادی گالوانیزه است.
انواع سیستم تهویه ایستگاه مترو
۱. سیستم ایرواشر و موتورخانه
ایرواشر در سیستم تهویه مترو برای خنک کردن هوا مورد استفاده قرار می گیرد البته بخشی از گرد و غبار موجود در هوا نیز از این دستگاه دفع می شود بدین نحو که هوای گرم با رطوبت کم به آن وارد می شود و پس از ورود از صفحه سوراخ دار هادی هوا و سپس از قطره گیر به ایستگاه یا تونل دمیده می شود. عملکرد در ردیف نازل های آب پاش رطوبت نسبی هوا را تا ۹۰ درصد افزایش می دهد.
نحوه عملکرد ایرواشر در سیستم تهویه ایستگاه مترو
اب نازل های آب پاش از حوضچه ایرواشر توسط دو پمپ سانتریفوژ تامین می گردد. که دارای دبی و ارتفاع لازم می باشد. تحول ترمودینامیکی که در ایرواشر روی هوا انجام می شود به نام رطوبت زنی بی در رو نامیده می شود. در این تحول هوا با دمای مرطوب ثابت از شرایط با دمای خشک زیاد و رطوبت نسبی کم به دمای خشک پایین ولی رطوبت بالا تغییر می یابد. در صورتی که فقط آب از یک ردیف نازل پاشیده شود رطوبت نسبی هوا۶۰ درصد و در صورت پاشش دو ردیف نازل رطوبت نسبی به ۹۰ در صد افزایش می یابد.
فرض می شود در این تحول گرمایی با محیط اطراف تبادل نشود و فرایند آدیاباتیک باشد مثلا در صورتی که دمای هوا خارج طبق طراحی ۳۷.۷ درجه سانتی گراد باشد و رطوبت نسبی آن ۲۵درصد باشد پس از عبور از ایرواشر دما به ۲۳.۲ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۹۰ درصد خواهد رسید.
در شرایط اضطراری که بایستی دود تخلیه شود هوا از ایر واشر کنار گذر می شود و دود از ان عبور نخواهد کرد در هر واحد تهویه یک ایرواشر با دو پمپ کار می کند بنا بر این در هر ایستگاه و تونل طرفین را خنک می کند مورد استفاده قرار گرفته است.
۲. سیستم هواساز، چیلر و موتورخانه
هواساز نیز همانند ایرواشر دارای انواع فیلتر و نیز تجهیزات افزایش دهنده و یا کاهنده رطوبت است. سیستم گرمایش آن هم همانند ایرواشر است و به آبگرم بویلر متصل می گردد ولی سیستم سرمایش آن همانند ایرواشر نیست و به جای تزریق اب در مسیر عبور هوا از چیلر و کویل آب سرد استفاده می شود. در واقع چیلر آب را سرد میکند و با پمپ به کویل مسی هواساز پمپاز می کند تا دمای هوا در اثر برخورد با سطح سرد کویل، کاهش یابد. این سیستم بهتر است فقط در شهرهای با رطوبت بالا و گرم مانند شهر اهواز استفاده شود زیرا ایرواشر قادر به کاهش دما و نیز کاهش رطوبت هوا در شهرهای گرم و مرطوب نیست. از دیگر دستگاه های مشابه می توان به دستگاه روف تاپ پکیج اشاره کرد که همان کار چیلر و هواساز را انجام می دهد.
