هواساز (Air Handling Unit) چیست؟
هواساز دستگاهی است که به منظور تولید و تامین هوای مناسب و تهویه مطبوع در حالت های سرمایش و گرمایش به کار می رود . هواسازها شامل دمنده، کویل های گرم و سرد، فیلتر، محفظه اختلاط، تجهیزات کنترلی، صدا و لرزه گیر و دمپر می باشد. در واقع هواسازها، فن کویل های بزرگی هستند که مطابق با کاربری از فیلترها و فن های مختلف استفاده می گردد و در تولید هوای سرد و گرم و هوای تمیز کاربرد دارند
اجزای اصلی
۱-بدنه
معمولاً دور تا دور هواساز را با فریم های فلزی و پانل های تو پر با توجه به پیکربندی اجزای سیستم می سازند. بخش‌های داخلی کانال های فلزی تک لایه که با پانل توپر فلزی روکش شده ساخته می شوند.
در واحد های فضای باز برای جلوگیری از نفوذ آب از صفحات ضد آب در محل های اتصال استفاده می کنند . هواسازهای بزرگتر از قاب های فولادی مربعی با دو لایه روکش و پانل های عایق استفاده می شود چنین طراحی افت حرارتی دستگاه و سر و صدا را نیز کم می کند.
هواسازها گاهی تا چندین متر طول دارند از این رو برای استحکام و مقاومت آنها در فولادهای ریلی در زیر دستگاه استفاده می کنند.
در دستگاه های بزرگ تر و صنعتی معمولاً از یک سری قاب های مربعی بزرگ و فولادی استفاده می شود که در پشت آنها پانل های عایق به کار رفته است با وجود چنین طراحی می توان انتظار داشت که در دستگاه های هواساز بزرگ معمولاً شاهد کمتر شدن سر و صدا هستیم و همچنین میزان افت حرارتی دستگاه در این حالت بسیار کم خواهد شد مدل های صنعتی معمولا در اندازه های چند متری طراحی و ساخته می شوند که به خاطر حجیم بودن و بزرگ بودن دستگاه های فوق و به منظور بالا بردن میزان استحکام آنها در زیر دستگاه از فولادهای ریلی(ناودانی) استفاده می شود.
۲-فیلتر
فیلتر های هوا همیشه در حال گرفتن گرد و غبار جهت ارائه هوایی تمیز در ساختمان ها بکار می روند. فیلتر ها بسته به میزان تصفیه هوا در امتداد هم تعبیه می شوند تا به ترتیب از ذرات درشت به ریز هوا را تصفیه کنند. فیلترهای پانلی از لحاظ جایگزینی و نگهداری ارزانتر از فیلترهای کیسه های هستند. عمرکارکرد یک فیلتر با نظارت بر افت فشار جریان هوا ارزیابی می شود که توسط یک فشارسنج یا یک سوییچ فشار متصل به سیستم کنترلی ساختمان آلارم می دهد . (یعنی فیلتر کثیف شده و هوا را از خود عبور نمی دهد ) اگر فیلتر گرفتگی داشته باشد از آنجایی که فن مدام در حال کار است و هوا را میراند به فیلترها فشار وارد می کند و باعث افتادن آن می شود در نتیجه هوای الوده به کانالها راه پیدا می کند .
۳-کویلهای سرد و گرم
هواسازها برای تهیه هوا و رطوبت مناسب نیاز به تولید و سرما دارند و در نتیجه با عبور از روی این کویل ها ی گرم یا سرد می شود کویل ها از آب داغ در گرمایش و آب سرد در سرمایش استفاده می کنند جنس کویل ها از مس با فین آلومینیومی که برای انتقال حرارت بهتر می باشند.
در کویل سرد صفحاتی برای تخلیه میعانات وجود دارد آب داغ کویل ها توسط بویلر و آب سرد توسط چیلر فراهم می شود سنسورهای دما درجه حرارت کویل ها را نظارت می کنند اگر رطوبت مورد نیاز باشد کویل سرد بیش از حد خنک شده تا به نقطه شبنم رسیده و تراکم اتفاق بیفتد کویل های گرم بلافاصله بعد از کویل های سرد قرار دارد تا هوا را بازگرمایش کند و به دمای مطلوب برساند این کار کاهش سطح رطوبتی هوا را تامین می‌کند.
۴-رطوبت زن
اغلب در آب و هوای سرد که در آن حرارت مداوم باعث خشکی هوا شده و ناراحت کننده است کنترل رطوبت امری ضروری است.
انواع رطوبت زن:
تبخیری: هوای خشک به مخزن آب دمیده شده و آب را تبخیر می کند میزان تبخیر با اسپری آب روی بافل های هوا می تواند بیشتر شود.
بخار ساز: بخار یا آب داغ هوا دمیده می شود و باعث افزایش رطوبت می گردد.
اسپری آب: آب توسط نازل قطرات ریز تبدیل می شود و در هوا انتشار می یابد
اولترا سونیک: سطح آب در جریان اولتراسونیک تشکیل غباری از آب می دهد.
رطوبت رسانشی: الیاف خاصی را با آب تازه و مرطوب می‌کنند و جریان هوا را از روی آن عبور می دهند این امر رطوبت را به سرعت بالا می برد.
۵-دمنده
در هواساز ها فن هایی وجود دارد که با الکتروموتور القایی به حرکت درآمده تا هوا را جابجا کند فن ها ممکن است با دور ثابت متحرک گردش کنند تا حجم هوای متغیری را وارد سیستم کند سرعت جریان نیز توسط پره های ورودی یا دمپر خروجی کنترل می‌شود.
این دمنده ها به سه دسته فوروارد و بکوارد و پلاگ فن تقسیم می شوند.
۶-تجهیزات کنترلی
کنترل بخش های مختلف از جمله سرعت جریان هوا دمای هوا درجه حرارت هوای مخلوط شده رطوبت کیفیت هوا امری ضروری است کنترلر ممکن است یک ترموستات ساده خاموش روشن یا سیستم پیچیده کنترل هوشمند ساختمانی باشد.
۷-محفظه اختلاط
به منظور حفظ کیفیت هوای داخل ساختمان تا حدی اجازه ورود هوا از خارج به داخل را می دهند در آب و هوای معتدل مخلوط کردن مقدار مناسب هوای خنک بیرون با هوای گرم برگشتی می تواند دمای مطلوب را فراهم کند در محفظه اختلاط دمپر هایی برای کنترل ورود هوای تازه و هوای برگشتی تعبیه شده است.
۸-لرزه گیر
فن ها در هواسازها لرزه های شدیدی ایجاد می‌کنند و سر و صدای لرزش را به داخل ساختمان منتقل می کنند. برای جلوگیری از این امر لرزه گیرها را درست قبل و بعد هواساز یا میان فن ها نصب می کنند.
انواع هواساز
۱- هواساز معمولی یا ترکیبی
این نوع هواسازها بیشتر در مکان های تجاری و سالن های صنعتی- تولیدی استفاده می شود ساده ترین نوع هواسازها می باشد که معمولا دارای کویل چهار ردیفه سرمایی و کویل دو ردیفه گرمایی و فن سانتریفیوژ از نوع فوروارد (جهت افت کانال و فشار استاتیکی پایین) و یا فن سانتریفیوژ از نوع بکوارد (جهت افت کانال فشار استاتیکی بالا) و ساده ترین نوع فیلترها (الومینیومی) در این دسته استفاده می شود .
۲- هواساز تمام هوای تازه (full fresh Air Handling Unit)
این نوع هواساز ها در فضاهایی استفاده می شود که نیاز کامل به هوای تازه دارد.
فن سانتریفیوژ مورد استفاده از نوع فوروارد (جهت افت کانال و فشار استاتیکی پایین) و یا فن سانتریفیوژ از نوع بکوارد (جهت افت کانال فشار استاتیکی بالا) می باشد. عمدتا دریچه برگشت در این نوع هواسازها تعبیه نمی شود و از کویل شش ردیفه سرمایی و دو یا سه ردیف گرمایی استفاده می شود. در فضاهای بیمارستان (سالن انتظار و راه روها) بیشترین کاربرد را دارد که دارای فیلتر های آلومینیومی و کیسه ای می باشد.
۳- هواساز هایژنیک (Hygienic Air Handling Unit)
این نوع هواسازها به لحاظ ساختار کلی شبیه هواسازهای تمام هوای تازه می باشند با چند تفاوت که فیلترهای مورد استفاده در این نوع هواساز علاوه بر آلومینیومی و کیسه ای از فیلترهای هپا و اولپا استفاده می شود. فن سانتریفیوژ از نوع پلاگ فن می باشد که به صورت کوپل مستقیم است. جنس بدنه داخلی از استیل ( Stainless Steel 314 ) بوده و گوشه های پروفیل ها جهت تمیز ماندن به صورت گرد می باشد.
به منظور استفاده از هوای تمیز و به جهت اتاق عمل و اتاق های تمیز یا clean room از این نوع هواساز استفاده می شود. شرکت های دارو سازی و بهداشتی و بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و آزمایشگاهها و مراکز تحقیقاتی و نظامی از دیگر کاربرد های این نوع هواساز می باشد.
